Proef 09   Zilverspiegel.

juli 2014

Benodigde chemicaliën en spullen:

Proef09a.jpg
Gedemineraliseerd water (H2O): 10 à 20 mL
Aceton (CH3-CO-CH3):5 à 10 mL
Ammonia 3,5% (2M NH3 (aq) ):enige druppels
Glucose (C6H12O6·H2O):0,5 gram
Salpeterzuur 53% (HNO3): enige mL
Zilvernitraat (AgNO3):
  of oplossing 1%:
0,075 gram 
7,5 mL
Reageerbuizen:2
Petrischaal, koekenpan, tang, druppelpipet

Voorbereiding:

Maak eerst de reageerbuizen en vooral de petrischaal met schuurmiddel bijzonder schoon en goed vetvrij. Spoel na met ged. water, dan met salpeterzuur, weer met ged. water, en dan twee maal met aceton. Laat afgedekt drogen. Doe een bodempje water in een koekenpan en verwarm.
Los in een reageerbuis 75 mg zilvernitraat op in ca. 7,5 mL gedemineraliseerd water, of neem 7,5 mL van een 1%-oplossing. Voeg druppelgewijs met de pipet ammonia toe. Dat geeft eerst een geelgrijze troebeling die weer verdwijnt. Los in een andere reageerbuis 0,5 gram dextrose (=glucosemono­hydraat) op in 12,5 mL water. Zorg dat de oplossingen koud zijn (≤ kamertemperatuur).

Uitvoering van de proef:

Voeg de glucose bij de ammoniakale zilvernitraatoplossing, doe een stop op de buis en schud. Er gebeurt nog niets. Verwijder de stop, giet het mengsel in de petrischaal en plaats deze in de koekenpan met heet water. Kijk goed: de inhoud van de petrischaal wordt geleidelijk grauwtroebel en tegelijk slaat een glanzend laagje neer op de bodem. Na enige minuten is de zilverspiegel gevormd.
Neem de petrischaal eruit en giet de inhoud af. Spoel voorzichtig na met wat water.
Draai het schaaltje om: je ziet jezelf in een keurige spiegel!.

Verklaring:

Glucose is een vrij sterke reductor. De zilvercomplexionen wor­den erdoor gereduceerd tot zilveratomen. De reactie verloopt echter pas bij een ietwat verhoogde temperatuur. Doordat de wand van de petrischaal de warmste plaats is, vindt daar de reactie het beste plaats en slaat het zilver neer op het glas.

Proef09b.jpg
Petrischaal in klem...
De Moderator Scientiae merkt hierbij nog op, over de geel­grijze troebeling:
NH3 is een base en maakt dus OH¯-ionen met water. Deze slaan in een evenwichtsreactie met de Ag+-ionen neer als moeilijk op­los­baar AgOH. Maar als er veel NH3 is, vormt dat met Ag+ het di­amine­zilver­complex­ion [Ag(NH3)2]+ dat niet met OH¯ neerslaat. Doordat zó de Ag+-ionen worden weg­ge­no­men, verschuift het even­wicht in de neerslag­reactie naar links. Het neerslag lost op.
Na afloop van de proef:

Zilver en zijn ionen komen beter niet in het milieu terecht. Het zilver in het glaswerk kun je oplossen met wat geconcentreerd salpeterzuur. Die oplossing kan dan weer voor deze proef dienst doen. Lever deze en andere restanten als anorganisch chemisch afval in bij de milieustraat.
Je kunt ook het glaswerk schoonmaken met sterk verdund salpeterzuur. Dan komt de zilverspiegel los als glimmende stukjes zilver. Door te filtreren houd je het zilver over.

Klik hier voor een filmpje .MPG of hier .M4V   (5'08").

En hier voor filmpjes op YouTube.