Los 0,1 gram ammoniumdichromaat
(Voorzichtig! Zie onder!) op in 2 mL ged. water in een
reageerbuisje. De oplossing is helder oranje net zoals het kristallijne dichromaat. Voeg
geleidelijk druppels sterke ammonia toe totdat de oplossing helder geel kleurt.
Schenk de oplossing geheel of gedeeltelijk, afhankelijk van de grootte van het schaaltje, in een petrischaaltje
of op een schoteltje zodat er een dunne laag vloeistof staat. Zet het schaaltje onafgedekt weg zodat de
oplossing kan indrogen.
Uitvoering van de proef:
Als de oplossing indroogt, ontstaan eerst gele en vervolgens oranje kristallen. Bekijk ze goed,
liefst met een miscroscoop of vergrootglas. Zij zijn geheel
verschillend van vorm. De gele zijn naaldvormig maar de oranje kristallen vertonen een bloemkoolstructuur.
Verklaring:
In een ammonium(di)chromaatoplossing ontstaat een evenwicht tussen chromaat en dichromaat, al naar gelang
de ammoniakconcentratie:
2 NH3 + H2O + Cr2O72-
⇆
2 NH4+ + 2 CrO42-
Door toevoegen van ammonia verschuift het evenwicht naar rechts. Door de overmaat ammonia veranderen de oranje
dichromaationen overwegend in gele chromaationen.
Bij het indrogen verdampt er ammoniak en schuift het evenwicht weer naar links: de oranje
dichromaationen worden gevormd.
Er ontstaan dus kristallen van ammoniumchromaat zowel als van ammoniumdichromaat. Die hebben verschillende
kristalstructuren: het chromaat is naaldvormig, het dichromaat is dendritisch, d.w.z. vertakt (bloemkool!).
Zie de afbeeldingen onderaan deze pagina.
De proef is in hoge mate geïnspireerd door de gelegenheid voor weinig geld een bruikbare USB-microscoop
aan te schaffen bij LIDL (€ 40,00). De bijgeleverde software is erg simpel. Maar het apparaat is
goedkoop en wordt geleverd met pincet, naalden, objectglaasjes en voorbeeldpreparaten. En het belangrijkste:
er is een goede objecttafel zodat je naar behoren kunt focusseren.
De foto boven is gemaakt met een gewone camera, die hieronder zijn genomen met de nieuwe USB-microscoop.
Na afloop van de proef:
Als vaste stof is ammonium(di)chromaat bij inademing kankerverwekkend. Omdat het niet
hygroscopisch is, kan het stof vormen. Vermijd dat stof: voeg water toe en breng alle restanten als
"zware metalen" naar de milieustraat.
Vergroting 20x
Vergroting 80x : dichromaat
Vergroting 80x : chromaat