Proef 37   Rode strepen.

december 2012


Benodigde chemicaliën en spullen:

Proef37a.jpg
De gebruikte spullen.
Water (H2O):1 liter
Natrium (Na):ca. 0,1 gram
Fenolftaleïne-oplossing 1%:0,5 mL
Groot bekerglas of hoge, glazen kom van ca. 2 liter
Roerstaaf, mesje, pincet, schoteltje
Veiligheidsbril
Glazen afdekplaat of stuk perspex



Voorbereiding:

Vul het hoge glas voor ongeveer de helft met kraanwater. Doe er enige druppels (ongeveer een halve milliliter) oplossing van fenol­ftaleïne bij. Roer goed en laat de vloeistof tot rust komen.
Haal met een pincet een stuk natrium uit het potje en leg het op het schoteltje of horlogeglas. Snijd er een klein stukje af. Een stukje van 4 mm bij 4 mm bij 4 mm is al aan de grote kant. Doe de rest terug in het potje zodat het weer goed onder olie staat. Sluit het potje en berg het op.

Uitvoering van de proef:

Voer deze proef buiten uit. Vooral niet binnen, want er kan vuur spatten! Zet een veiligheidsbril op.
Pak met het pincet het stukje natrium en laat het van ca. 10 cm hoog in de kom vallen. Dek meteen af met glas of perspex en neem twee meter afstand!
Onder gesis begint het natrium over het oppervlak van het water te schieten. Waar het geweest is, laat het een rood spoor na in het water; het is als een zilverwit bolletje gesmolten. Soms kan het gebeuren dat het met een knalletje ontploft en/of uit het water springt. Houd daarom afstand tot het natrium helemaal verdwenen is.

Proef37b.jpg
Strepen in de kom.
Verklaring:

Natrium is een zogenaamd alkalimetaal: zeer onedel en dus een zeer sterke reductor. Het reageert zelfs met water:
 (2) Na   (2) Na+ + (2) e¯   Binas 48: sep=-2,71V
 2 H2O + 2 e¯    H2 + 2 OH¯ 
idem: sep=-0,85V 

2 Na + 2 H2O    2 Na+ + 2 OH¯ + H2 (g)
Het vrijkomende waterstofgas laat het bolletje als een hovercraft over het water schieten. OH¯ (aq) is een sterke base: de pH wordt > 10. Daarom kleurt het fenol­ftaleïne roodpaars (Binas 52A) waar OH¯ ontstaan is, d.w.z. waar het natrium met het water in contact is geweest.
Voor de verklaring voor de kleine explosie die soms optreedt, zie
https://www.youtube.com/watch?v=xMfQSV4ygHE

Na afloop van de proef: 

De restanten kunnen zonder bezwaar door de gootsteen.

Klik hier voor een filmpje .WMV of hier .MP4    (3'43").

En hier voor filmpjes op YouTube.