Schakel het warmhoudplaatje in.
Los het natriumbromaat op in 10 mL warm ged. water in een bekerglaasje. Doe 1 mL van deze 0,5 M oplossing
in een ander bekerglaasje en voeg 7 mL warm ged. water toe voor een 0,08 M oplossing. Doe hiervan 3
à 4 mL
op het horlogeglas en zet dit op het handwarme warmhoudplaatje (> 30°C).
Schenk 1 mL geconcentreerd zoutzuur in een derde bekerglaasje.
Uitvoering van de proef:
Plaats met een pincet het gallium in de warme oplossing op het horlogeglas. Het gallium smelt en vormt een plasje.
Voeg met een druppelpipet enige druppeltjes zoutzuur toe. Het gallium trekt onmiddellijk samen, ontspant weer,
trekt weer samen, en zo voorts. Het gaat als het ware kloppen.
Als dit alles rustiger wordt, kun je een druppeltje van 0,5 M bromaat toevoegen, en een druppel
zoutzuur: het kloppen hervat. Dit kan zo doorgaan totdat op het warmhoudplaatje het water verdampt
is en het gallium als een bolletje in een wit zout ligt. Tijdens de proef komt broom vrij hetgeen je herkent
aan een geelbruine kleuring en een chloorachtige geur. Mogelijk ontstaat ook chloor zelf.
Daarom is het beter de proef voor een open raam te doen.
Deze proef lijkt erg op
proef 41. In deze versie gebruik je echter geen kankerverwekkende
chroom(VI)zouten.
Bij deze proef zijn ook geen zwavelverbindingen
betrokken: een overtuigend bewijs dat galliumsulfaat geenszins verantwoordelijk kan zijn voor het kloppend effect.
|
Verklaring:
Zie ook de verklaring bij proef 41. Je kunt het nettoproces als volgt weergeven:
10 Ga + 6 Br(V) → 10 Ga3+ + 3 Br2
Dit gaat door totdat het bromaat en het zuur is verbruikt. Let op:
A) Bij een hogere concentratie bromaat dan 0,08 M werkt de proef niet goed!
B) Je kunt de proef ook doen met (nogal geconcencentreerd) zwavelzuur i.p.v. zoutzuur. Het is dan wat lastiger
om het kloppen te starten; voeg beurtelings druppeltjes zwavelzuur (voor opbollen) en bromaat 0,5 M (voor ontspannen) toe
totdat het kloppen zichzef onderhoudt. Zwavelzuur heeft het voordeel dat er geen chloor kan ontstaan.
|
Oscillerend gallium. |
Na afloop van de proef:
De gemaakte hoeveelheid 0,5 M bromaatoplossing is ruim voldoende om de proef vaak te herhalen.
Je kunt de oplossing dus in een druppelflesje bewaren.
Het horlogeglas zet je in de koelkast. Het resterende
gallium zal daardoor stollen en kan bewaard worden voor later gebruik. Was het glas boven de gootsteen af.