Proef 52   Kunstzijde maken.

april 2013


Benodigde chemicaliën en spullen:

Proef52a.jpg
Schweizers reagens is gereed.
Ammonia 25% (NH3 (aq)): 20 mL / 18,2 g
Kopersulfaat (CuSO4·5H2O): 6,5 gram
Zwavelzuur 96% (H2SO4): 12 mL / 22 g
Ged. water (H2O): 223 mL
Natriumhydroxide (NaOH): 1,5 gram
Cellulose / watten: 1 gram
Reageerbuis, kunststof spuit (ca 10 mL) met naald.
Erlenmeyer (100 mL), bekerglas (400 mL).

Voorbereiding:

Gebruik steeds handschoenen en bril!
Allereerst wordt een oplossing gemaakt die bekend staat als "Schweizers reagens".
Los in de erlenmeyer al verwarmend 6,5 g kopersulfaatpentahydraat op in 20 mL ged. water. Laat afkoelen tot kamertemperatuur. Voeg dan 20 mL geconcentreerde ammonia toe, bij voorkeur in een zuurkast of buiten. Los 1,5 gram NaOH in de reageerbuis voorzichtig op in 3 mL ged. water. Let op dat het niet spat, want de oplossing wordt heet. Schenk deze oplossing ook in de erlenmeyer terwijl je deze zwenkt. Het prachtig donkerblauwe Schweizers reagens is nu klaar. Doe vervolgens 1 gram gewone katoenen watten (geen vette!) in de erlenmeyer erbij en zet het geheel minstens 48 uur weg met een stop erop. Schud de erlenmeyer regelmatig flink. De watten zullen nagenoeg geheel oplossen in de blauwe vloeistof die daar stroperig van wordt.
Doe na enige dagen 200 mL ged. water in het bekerglas. Meet in de omgespoelde en gedroogde reageerbuis ca. 12 mL (ofwel 22 g) 96% zwavelzuur af. Schenk dit in een dun straaltje voorzichtig in het water in het bekerglas. Je hebt nu 10% zwavelzuur.

Uitvoering van de proef:

Vul de spuit met het stroperige mengsel uit de erlenmeyer en zet de canule (holle naald) erop. Houd het uiteinde van de naald in het zuur in de beker en spuit de blauwe vloeistof in een dunne straal erin. De blauwe vloeistof verhardt tot een draad die snel verbleekt maar wel een draad blijft. Neem de spuit vlak voordat hij leeg is, uit het zuur en doe het laatste beetje als afval in de reageerbuis, zodat de naald niet verstopt door verharde cellulose.

Proef52b.jpg
De draad wordt gespoten.

Verklaring:

In het basische Schweizers reagens ontstaat het diep­blauwe tetraaminekoper(II)complex: Cu(NH3)42+. Met cellulose vormt dit vervol­gens een koper-cellulose-complex. Komt dit in het verdunde zwavel­zuur waardoor de base geneutraliseerd wordt, dan valt dit weer uiteen in gewone koper(II)ionen die de oplossing bleekblauw kleu­ren, en het onoplosbare cellulose. Dat is de gevormde draad.

In plaats van tetraamine wordt ook wel tetraammine of tetramine of tetrammine geschreven.


Na afloop van de proef:

Het geheel kun je het beste leeggieten in een vat voor afval. Dat gaat later in zijn geheel en geëtiketteerd als zuur, zwaarmetaalhoudend, chemisch afval naar de gemeentelijke milieustraat.

Klik hier voor een filmpje .WMV of hier .MP4    (7'20").