Proef 53   Brandende suiker.

april 2013


Benodigde chemicaliën en spullen:

Proef53a.jpg
Een hoopje suiker.
Kaliumchloraat (KClO3): 5 gram
Sacharose (C12H22O11): 5 à 10 gram
Zwavelzuur 96% (H2SO4): 1 druppel
Blikken jampotdeksel, klinker, glazen staaf, houten lepel.
Mortier met stamper: facultatief

Inleiding:

Dit is een klassieker. Als middelbare scholier mocht ik een vuur- en rookeffect verzorgen tijdens een schoolfeest. De materialen van het scheikundelokaal stonden tot mijn beschikking. Dit is wat ik koos, wel met wat grotere hoeveelheden dan hier. Dat wordt niemand aangeraden want achteraf bleek dat niet veilig!

Voorbereiding:

Voorzichtig! Sterk zwavelzuur is erg bijtend. Gebruik handschoenen en een bril!
Voer de voorbereiding zowel als de proef buiten uit!


Weeg op een stuk papier het kaliumchloraat af. Als er klontjes in zitten, kun je die het beste fijnmaken, het gemakkelijkst doe je dat in een mortier met stamper, maar het gaat ook met een lepel op het papier.
Weeg op een ander stuk papier de sacharose - gewone suiker dus - af. Als je basterdsuiker ter beschikking hebt, verdient die de voorkeur. Zorg ook dat hierin geen klontjes zitten. Je kunt evenveel suiker nemen als kaliumchloraat, maar twee keer zoveel suiker zal ook werken.
Meng de stoffen vervolgens voorzichtig met gebruikmaking van een houten lepel of stokje, bijvoor­beeld in de mortier of in een kopje. Stort het mengsel in het blikken jampotdeksel dat op een klinker ligt.
Het ziet er nu net uit als een hoopje gewone suiker.

Uitvoering van de proef:

Roep eventueel nu de toeschouwers, maar houd hen wel op minstens 2 meter afstand.
Doop de roerstaaf in klaarstaand geconcentreerd zwavelzuur. Tik de staaf af zodat er één druppel aanhangt die er niet zomaar af kan vallen. Raak met de roerstaaf het mengsel aan onder het uitspreken van een magische formule. Het mengsel zal even sputteren en dan spectaculair paars in brand vliegen onder stevige rookontwikkeling.

Proef53b.jpg
Brandende "suiker".

Verklaring:

Het zwavelzuur onttrekt water aan de suiker. Dit is een erg exotherm proces. De hitte is voldoende om de verbrandings­reactie van suiker met kaliumchloraat - een sterke oxidator - in gang te zetten:
C12H22O11 + 8 KClO3 8 KCl + 12 CO2+ 11 H2O

Voor een verklaring van de naam koolhydraat voor suikers, zetmeel en aanverwante stoffen, zie Wikipedia.

Na afloop van de proef:

Alles kan zonder bezwaar bij het huishoudelijk afval.

Klik hier voor een filmpje .WMV of hier .MP4    (00'40").

En hier voor filmpjes op YouTube.