Proef 60   Elektrolyse van een zoutoplossing.

 mei 2013


Benodigde chemicaliën en spullen:

Proef60a.jpg
Opstelling bij aanvang.
Ged. water (H2O):70 mL
Ethanol (CH3-CH2OH):6 mL
Thymolblauw (C27H30O5S) 6 milligram
Keukenzout (NaCl):11,8 gram
Kaliumjodide (KI):6 milligram
Zoutzuur (2 M HCl): 1½ mL
Reageerbuizen:2
DC-oplader ≥9 V of batterij 9 V:1
Elektriciteitsdraad + klemmetjes:2
Koolstaven + doorboorde kurken + slangen:2
U-buis ca. 150x50 mm ca. 60 mL, erlenmeyer ca. 100 mL,
Statief + klem, bekerglas + roerstaaf, plukje glaswol.

Voorbereiding:

Los 6 mg thymolblauw op in 6 mL ethanol. Voeg 10 mL water toe. Doe het geheel in een druppelflesje. Label: 0,04% Thymolblauw 33 %. Dit is je voorraad indicatoroplossing.
Los 6 mg kaliumjodide (KI) in een reageerbuisje op in 5 mL water. Maak een 4 M NaCl-oplossing door het keukenzout op te lossen in 55 mL water. Voeg hieraan één mL toe van de oplossing van thymolblauw of een andere zuurbase-indicator en daarna 1½ mL 2 M zoutzuur. Roer door. Doe een plukje glaswol onderin de U-buis en giet de oplossing in de U-buis die in het statief is geklemd. Doe de koolstaven door de kurken en zet ze op de U-buis, net zoals in proef 50. Verbind ze met klemmetjes met elektriciteitsdraden. Zet de opstelling buiten of in een zuurkast, want er komen kwalijke gassen vrij. Verbind slangetjes aan de U-buis en hang die resp. in de erlenmeyer en de omgekeerde reageerbuis.

Uitvoering van de proef:

Verbind de elektriciteitsdraden met een gelijkstroomoplader of een batterij. Let op: de pluspool moet aan de kant waar de slang in de erlenmeyer gaat.
Zie hoe de kleur verandert. Eerst was de kleur van de hele oplossing roodpurper. Nu verandert die bij de minpool, de kathode, in geel en dan in blauw. Er stijgen belletjes op vanaf de koolstaven.
Laat zo de opstelling ongeveer 30 minuten gas produceren. Ontkoppel de elektrische stroom. Neem dan de erlenmeyer uit de opstelling, voeg wat van de KI-oplossing toe en kwispel. De oplossing wordt roodbruin ten teken dat er jodium is ontstaan. Kennelijk is het verzamelde gas chloor. Overigens kun je dit ook ruiken. Het gas in de omgekeerde reageerbuis is waterstof; dat test je door de opening van de vrijwel horizontaal gehouden buis bij een vlam te houden: "keffend" verbrandt het gas.
Proef60b.jpg
Na een paar minuten.
Verklaring: 

De pluspool van de batterij onttrekt in de oplossing elektronen aan de chloride-ionen (Cl¯ ) die daardoor atomen worden die chloorgas vormen. Aan de minpool worden elektronen toegevoerd. Er zijn daar Na⁺- en H⁺-ionen. De natriumionen zijn zwakkere elektron­acceptors dan H⁺ (Binas, tabel 48). Dus die laatste worden waterstof­atomen; zij vormen waterstofgas. Dat zijn de belletjes. Als de H⁺-ionen op zijn, verandert de kleur van thymolblauw van rood (zuur) naar neutraal (geel) en gaat vervolgens de reactie bij s.e.p. -0,83 V lopen, waarbij OH¯ ontstaat zodat thymolblauw blauw kleurt. Aan de anode vernielt (oxideert!) het chloor de indicator waardoor ontkleuring plaats vindt.

Na afloop van de proef:

Alles kan zonder bezwaar door de gootsteen.

Klik hier voor een filmpje .MP4   (4'51").