Maak oplossingen van de beide ijzerzouten in de reageerbuisjes met elk 3 mL ged. water. Voeg aan beide oplossingen een druppeltje zoutzuur toe.
Schenk 4 mL ammonia in een bekerglaasje.

Uitvoering van de proef:

Schenk beide oplossingen bij elkaar in één reageerbuisje. Voeg ver­vol­gens rustig de ammonia daaraan toe. Je ziet daarin een zeer donker­blauw tot zwart neerslag ontstaan. Kwispel daarbij met de buis en laat vervolgens het neerslag enige uren bezinken. Als je daarna met een sterke magneet langs de reageerbuis gaat, zie je dat het neerslag wordt aangetrokken.
Je kunt het zwartblauwe neerslag affiltreren en laten drogen.

Verklaring:

Ammonia is een waterige oplossing van ammoniakgas. Doordat ammoniak een base is, bevat ammonia OH¯-ionen. Die reageren met de ijzer(II)- en ijzer(III)ionen volgens de reactievergelijking:

Dit zwarte ijzer(II,III)oxide is een mineraal met de triviale naam magnetiet. Die naam suggereeert al dat het magnetische eigen­schap­pen heeft. Dat blijkt ook zo te zijn als je een magneet erbij houdt.

Magnetisme is een eigenschap die vele stoffen hebben, maar bij slechts weinige komt het in het dagelijks leven tot zichtbare uiting. Je ziet het pas als deeltjes in een kristalrooster zó geordend zijn dat hun magnetische polen dezelfde richting hebben of krijgen. Dat dit kan in ijzer, weet je doordat magneten ijzer aantrekken. De magneet veroorzaakt dat de ijzeratomen in dezelfde richting gaan liggen. Bij gemag­ne­ti­seerd staal blijven zij daarna zo liggen: het staal is zelf een magneet geworden. Dit alles gebeurt alleen als het kristalrooster daarvoor geschikt is. In roestvrij staal bijvoorbeeld zijn er andere stoffen (deeltjes) aanwezig die een kristalrooster veroorzaken dat niet gevoelig is voor magneten. Deze ijzerlegering wordt daarom niet aangetrokken. Ook gewoon roest­bruin ijzeroxide Fe₂O₃ heeft een kristalstructuur die geen magnetische eigenschappen vertoont.
Sterke magneten maken kan van ijzer (staal), maar vooral van neodynium (Nd). Grote magneten daarvan zijn erg gevaarlijk want als je er met je vingers tussen komt....
Zoals je weer met een magneet kunt aantonen, zijn de zwarte, afgefiltreerde en gedroogde korreltjes van magnetiet. Ze zijn niet van ijzer want ze geleiden elektriciteit niet of nauwelijks.

Na afloop van de proef:

De restanten gaan met water door de gootsteen nadat 4 mL zoutzuur ter neutralisatie is toegevoegd.

Klik hier voor een filmpje .WMV of hier .M4V    (3'18").